Ανοσο-Ογκολογία: Το νέο «όπλο» στη μάχη με τον καρκίνο

Από Έφη Τσιβίκα *


Η Ανοσο–Ογκολογία έχει καθιερωθεί ως ένα από τα νέα, καινοτόμα θεραπευτικά όπλα που χρησιμοποιούνται για να καταπολεμήσουν τον καρκίνο και ειδικότερα τον καρκίνο του πνεύμονα, που αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου, παγκοσμίως.
Το ανοσοποιητικό σύστημα, το οποίο είναι το φυσικό αμυντικό σύστημα του οργανισμού, αποτελείται από μια συλλογή από όργανα, κύτταρα και ειδικά μόρια που βοηθούν στην προστασία από ιούς, τον καρκίνο και άλλες νόσους. Όταν ένας διαφορετικός (ξένος) οργανισμός εισέρχεται στο ανθρώπινο σώμα, π.χ. ένα βακτήριο, το ανοσοποιητικό σύστημα το αναγνωρίζει και κατόπιν του επιτίθεται, εμποδίζοντάς να προκαλέσει βλάβη. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται ανοσοποιητική απόκριση.

Καθώς τα καρκινικά κύτταρα είναι πολύ διαφορετικά από τα κανονικά κύτταρα του οργανισμού, το ανοσοποιητικό σύστημα τους επιτίθεται όταν είναι σε θέση να τα αναγνωρίσει. Ωστόσο, τα καρκινικά κύτταρα πολύ συχνά βρίσκουν τρόπους να «μεταμφιέζονται» σε κανονικά κύτταρα, έτσι ώστε το ανοσοποιητικό να μην τα αναγνωρίζει σαν επικίνδυνα. Επιπρόσθετα και ομοίως με την συμπεριφορά των ιών, μπορούν να αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου (μετάλλαξη) και έτσι να διαφεύγουν του ανοσοποιητικού. Ταυτόχρονα, η φυσική διαδικασία ανοσολογικής απόκρισης πολύ συχνά δεν είναι αρκετά δυνατή για να καταπολεμήσει τα καρκινικά κύτταρα.

Οι ανοσο-ογκολογικές θεραπείες είναι φάρμακα που «χρησιμοποιούν» το ανοσολογικό σύστημα του σώματος για να καταπολεμήσουν τον καρκίνο. Η διαφορά τους με άλλες αντικαρκινικές θεραπείες είναι ότι στοχεύουν τα ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος και όχι τα καρκινικά κύτταρα, επιτρέποντάς του να αναγνωρίζει και να επιτίθεται επιλεκτικά στα καρκινικά κύτταρα, ενώ ταυτόχρονα προσφέρει μακροχρόνια μνήμη στο ανοσοποιητικό, έτσι ώστε να προσαρμόζεται συνεχώς και σε βάθος χρόνου στον καρκίνο, προσφέροντας ανθεκτική και μακροχρόνια θεραπεία στον ασθενή.

Όπως ανέφερε ο πρόεδρος της Ένωσης Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ), κ. Ιωάννης Βαρθαλίτης, σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε με αφορμή το Μήνα Ενημέρωσης για τον Καρκίνο του Πνεύμονα (Νοέμβριος), η ανοσοθεραπεία έχει ήδη αλλάξει το τοπίο της θεραπείας του καρκίνου με σημαντικές βελτιώσεις στην επιβίωση ασθενών με ορισμένα νεοπλάσματα.

Οι ανοσο-ογκολογικές θεραπείες έχουν τις ρίζες τους στις αρχές του 20ου αιώνα. Το 1909 ο Paul Ehrlich παρατήρησε ότι το ανοσοποιητικό σύστημα έχει ρόλο κατά του καρκίνου και στα τέλη της δεκαετίας του 1950 οι Thomas και Burnet ανέπτυξαν τη θεωρία της ανοσοεπιτήρησης, σύμφωνα με την οποία το ανοσοποιητικό σύστημα παρακολουθεί το σώμα για να εντοπίσει και να καταστρέψει εν τη γενέσει καρκινικά κύτταρα. Από τότε μέχρι σήμερα υπήρξαν και άλλοι σταθμοί στην ιστορία της ανοσο – ογκολογίας με σημαντικότερο το 2008 όταν σε κλινική δοκιμή που αφορά σε anti –PD1 θεραπεία, σε 5 από τους 39 εθελοντές οι όγκοι συρρικνώθηκαν.



Η Ανοσο-Ογκολογία στον καρκίνο του πνεύμονα
Οκαρκίνος του πνεύμονα αποτελεί έναν από τους πιο κοινούς και τον πιο θανατηφόρο καρκίνο, παγκοσμίως. Το 2012 το 19,4% των θανάτων από καρκίνο σε όλο τον κόσμο οφειλόταν στη συγκεκριμένη νόσο, ποσοστό το οποίο είναι μεγαλύτερο από το άθροισμα των θανάτων από καρκίνο του παχέος εντέρου, του μαστού και του προστάτη. Την ίδια στιγμή, τα ποσοστά επιβίωσης για τον μεταστατικό (προχωρημένο) καρκίνο του πνεύμονα είναι ιδιαίτερα χαμηλά.

Ο καθηγητής Παθολογίας – Ογκολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, κ. Κωνσταντίνος Συρίγος, αναφέρθηκε στην καινοτομία της Ανοσο-ογκολογίας στην αντιμετώπιση της συγκεκριμένης ασθένειας. Παρουσιάζοντας την εξέλιξη των θεραπευτικών επιλογών για τον μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα (ΜΜΚΠ), που αποτελεί την πιο κοινή μορφή της νόσου, από το 1986 και εντεύθεν, ανέφερε ότι πλέον το 2016 με την πρόσφατη έγκριση των δεύτερης και τρίτης γενιάς στοχευμένων θεραπειών έχουν βελτιωθεί οι εκβάσεις των ασθενών. Επιπλέον, η εισαγωγή των αναστολέων των σημείων ελέγχου του ανοσοποιητικού συστήματος στις θεραπευτικές επιλογές έχει δώσει μια επιλογή δεύτερης γραμμής για τους ασθενείς που δεν φέρουν μεταλλάξεις ή για εκείνους με μεταλλάξεις του EGFR ή ανακατατάξεις του ALK που εμφανίζουν πρόοδο της νόσου υπό θεραπεία πρώτης γραμμής.

Στο πλαίσιο αυτό, ο ογκολόγος παθολόγος, Στρατιωτικός Γιατρός και Γενικός Γραμματέας της ΕΟΠΕ, κ. Ιωάννης Μούντζιος, παρουσίασε τον τρόπο δράσης του pembrolizumab, το οποίο επανενεργοποιεί τα κυτταροτοξικά Τ-λεμφοκύτταρα στο μικροπεριβάλλον του όγκου, επανεργοποιώντας ουσιαστικά την αντικαρκινική ανοσία.

Το φάρμακο δεν απευθύνεται σε όλους τους ασθενείς με ΜΜΚΠ, αλλά θα πρέπει να πληρούν ένα συγκεκριμένο προφίλ με έκφραση της πρωτεΐνης PD-L1, που εντοπίζεται μέσα από ειδικό έλεγχο βιοδεικτών.Από αριστερά προς τα δεξιά: κ. Ιωάννης Βαρθαλίτης, Πρόεδρος ΕΟΠΕ, κ. Κωνσταντίνος Συρίγος, Παθολόγος Ογκολόγος, Καθηγητής Παθολογίας – Ογκολογίας της Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών και Διευθυντής της Γ΄ Παθολογικής Κλινικής του νοσοκομείου ΣΩΤΗΡΙΑ, κ. Ιωάννης Μούντζιος, Στρατιωτικός Ιατρός, Ογκολόγος Παθολόγος, Γενικός Γραμματέας ΕΟΠΕ, κ. Κώστας Αθανασάκης, Οικονομολόγος, Επιστημονικός συνεργάτης της ΕΣΔΥ, κ. Λάζαρος Πουγγίας, Ιατρικός Διευθυντής MSD Ελλάδας

Σύμφωνα με αποτελέσματα μελετών όλοι οι ασθενείς παρουσίασαν όφελος στη συνολική επιβίωση με το pembrolizumab, στη 2η γραμμή θεραπείας του ΜΜΚΠ, με έκφραση PD-L1 ≥ 1.
Μελέτη που παρουσιάστηκε στο πρόσφατο Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Κλινικής Ογκολογίας ESMO 2016, έδειξε ότι το pembrolizumab πέτυχε σημαντικά μεγαλύτερη συνολική επιβίωση σε σχέση με τη χημειοθεραπεία, για τους ασθενείς με έκφραση του PD-L1 ≥50% στους όγκους τους, γεγονός που οδήγησε και στην έγκρισή του από τον FDA ως θεραπεία πρώτης γραμμής για τους ασθενείς αυτούς, τονίζοντας παράλληλα τη σημασία της εξέτασης του βιοδείκτη για τον καθορισμό της έκφρασης του PD-L1. Αντίστοιχα, έχει κατατεθεί στον EMEA αίτημα έγκρισης για τον ίδιο πληθυσμό.

Δεδομένου ότι στην Ελλάδα η εξέταση για τον βιοδείκκτη PD-L1 δεν αποζημιώνεται από τα ασφαλιστικά ταμεία και το κόστος της ανέρχεται στα 250 ευρώ, η φαρμακευτική εταιρία MSD, σε συνεργασία με την Ελληνική Παθολογοανατομική Εταιρεία, θα προχωρήσει σε πρόγραμμα υποστήριξης ασθενών για τη διενέργεια της εξέτασης του βιοδείκκτη PD-L1, καθώς μόνο έτσι μπορούν να προσδιοριστούν οι ασθενείς που θα ωφεληθούν από τη θεραπεία με το συγκεκριμένο φάρμακο.

Το πρόγραμμα θα αφορά σε όλους τους ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα, πανελλαδικά και θα υλοποιηθεί σύμφωνα με τις οδηγίες των θεράποντων ιατρών.

Όσον αφορά το προφίλ ασφάλειας, τα αποτελέσματα κλινικής μελέτης έδειξαν ότι οι ανεπιθύμητες ενέργειες που σχετίζονται με τη θεραπεία ήταν πιο συχνές με τη χημειοθεραπεία απ’ ότι με το pembrolizumab.

http://www.mononews.gr/health-anoso-ogkologia-neo-oplo-sti-machi-ton-karkino/97437 ,2 Δεκεμβρίου 2016 

Αυτή  είναι...