"Τους τελευταίους τέσσερις- πέντε μήνες τα τουρκικά πολιτικά κόμματα έδρασαν ορθολογικά ως μονάδες και απολύτως παράλογα ως σύνολο" υποστηρίζει, μιλώντας στο Time, o Burak Kadercan, πολιτικός επιστήμονας του Κολλεγίου του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ.
Πράγματι, οι βουλευτικές εκλογές, οι δεύτερες μέσα σε πέντε μήνες, που διεξάγονται σήμερα Κυριακή στη γειτονική Τουρκία αδυνατούν να προσφέρουν διέξοδο στη χώρα, τη στιγμή ακριβώς που αυτή βυθίζεται ολοένα και περισσότερο στην κρίση – πολιτική, οικονομική και εθνική.
Είναι χαρακτηριστικά μόνο τα γεγονότα της τελευταίας εβδομάδας: η αστυνομική επιδρομή στον προσκείμενο στο δίκτυο του ιεροκήρυκα Fethullah Gülen και πλέον υπό κρατική επιτροπεία όμιλο Koza-Ipek και τα τηλεοπτικά κανάλια του, οι αιματηρές επιχειρήσεις εξάρθρωσης πυρήνων τζιχαντιστών (οι οποίοι ενθαρρυμένοι από την προηγούμενη ανοχή του τουρκικού κράτους δείχνουν αποφασισμένοι να προκαλέσουν όλο και μεγαλύτερες εντάσεις μεταξύ του τουρκικού και του κουρδικού στοιχείου), αλλά και οι απειλές του Erdoğan για στρατιωτική πάταξη των αυτόνομων κουρδικών καντονιών της Συρίας – τη στιγμή που η πολυεπίπεδη διπλωματική κινητικότητα περί τη συριακή κρίση αναδεικνύει τη στήριξή τους σε ένα από τα λίγα σημεία σύμπτωσης ΗΠΑ-Ρωσίας.
Τορπιλίζοντας τις θερινές μετεκλογικές συνομιλίες για τον σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού, ο Tayyip Erdoğan έκοψε τις γέφυρες πίσω του: ο μόνος δρόμος που απέμεινε ανοικτός ήταν η επανάληψη της εκλογικής αναμέτρησης, με την ελπίδα ότι το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, το οποίο παρέδωσε στον Ahmet Davutoğlu, θα ανακτήσει την αυτοδυναμία που έχασε τον Ιούνιο και ο ίδιος θα συνεχίσει απρόσκοπτα να κινείται, πέρα από τις προβλέψεις του ισχύοντος Συντάγματος, ως πρόεδρος με εκτελεστικές εξουσίες.
Επρόκειτο για μια επιλογή εν πολλοίς αναγκαστική, διότι οποιοδήποτε σενάριο συμμερισμού της εξουσίας με άλλο κόμμα κινδυνεύει να ανοίξει τον ασκό του Αιόλου, ως προς τα σκάνδαλα που περιτριγυρίζουν το περιβάλλον του Erdoğan, αλλά και ως προς τον σκοτεινό ρόλο των τουρκικών υπηρεσιών στην αποσταθεροποίηση της Συρίας και την ενίσχυση του τζιχαντισμού.
Όμως προϋπόθεση για την επιτυχία των σχεδιασμών Erdoğan αποτελούσε ο παραγκωνισμός της κουρδικής και τουρκικής Αριστεράς, η οποία με το ποσοστό-έκπληξη του 13,1% τον Ιούνιο επέφερε στο Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης το καθοριστικότερο πλήγμα.
Το Κόμμα Δημοκρατίας των Λαών όφειλε να συμπιεστεί σε ποσοστό κάτω από το όριο κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης του 10%, με την απομάκρυνση των συντηρητικών ψηφοφόρων των νοτιοανατολικών κουρδικών επαρχιών και των "φιλελεύθερων” (κατά την τουρκική ορολογία) από τα αστικά κέντρα, οι οποίοι έδωσαν "τακτική ψήφο”.
Η Τουρκία πληρώνει ήδη το κόστος αυτής της στρατηγικής, χωρίς να προκύπτει κάποιο όφελος στον ορίζοντα. Η ένοπλη σύγκρουση με το εκτός νόμου Εργατικό Κόμμα Κουρδιστάν αναθερμάνθηκε από τον Ιούλιο, καταστρέφοντας την διαδικασία διαλόγου και εκεχειρίας των προηγούμενων ετών, η οποία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί το κυριότερο επίτευγμα του Erdoğan, όμως η προσπάθεια ταύτισης του HDΡ με την "τρομοκρατία” (ακόμη και την ώρα που οι οπαδοί του σκοτώνονταν κατά δεκάδες από τις επιθέσεις αυτοκτονίας των τζιχαντιστών εντός τουρκικής επικράτειας) δεν ευοδώθηκε.
Ο μέσος όρος των δημοσκοπήσεων των τελευταίων ημερών εμφανίζει την εκλογική δύναμη των τεσσάρων κοινοβουλευτικών κομμάτων (συμπεριλαμβανομένου του HDP) να μην αλλάζει ουσιωδώς σε σύγκριση με τον Ιούνιο – με την πιθανή εξαίρεση μιας ενίσχυσης του (δεύτερου σε δύναμη) κεντροαριστερού κεμαλιστικού Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος (CHP) κατά δύο μονάδες και μιας μεγαλύτερης του προβλεπόμενου διαρροής ψήφων από το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (MHP) προς το ΑΚΡ, στο φόντο της "αντιτρομοκρατικής” πατριωτικής έξαρσης.
Το ΑΚΡ, είναι από πολλές απόψεις ένα "νέο κόμμα” σε σύγκριση με τον Ιούνιο, αφού η εφαρμογή της καταστατικής πρόβλεψης για περιορισμό των βουλευτικών θητειών στις τρεις και το κομματικό συνέδριο του Σεπτεμβρίου, έχουν οδηγήσει σε απομάκρυνση της ιδρυτικής γενιάς και σε διαμόρφωση ενός ψηφοδελτίου συμπαγώς "ερντογανικού". Όμως το κρίσιμο για την αυτοδυναμία ποσοστό του 44% φαντάζει απλησίαστο, ενώ αντίθετα πληθαίνουν οι φήμες για μετεκλογική αποσκίρτηση των προσκείμενων στον πρώην πρόεδρο Abdullah Gül και για δημιουργία "πέμπτου κόμματος”.
Μέγας άγνωστος των εκλογών είναι η συμπεριφορά των αποδήμων Τούρκων, καθώς η προσέλευσή τους στην κάλπη εκτινάχθηκε από το 29% των εγγεγραμμένων τον Ιούνιο στο 42%. Στην προηγούμενη αναμέτρηση το ΑΚΡ απέσπασε το 49,88% των ψήφων της διασποράς, ωστόσο το HDP κατετάγη δεύτερο με 20,19%. Υπενθυμίζεται ότι το συνολικό τελικό αποτέλεσμα έδωσε 40,9% στο ΑΚΡ, 25Ρ% στο CHP, 16,3% στο MHP και 13,1% στο HDP.
Σε κάθε περίπτωση, το νέο εκλογικό αποτέλεσμα δύσκολα θα γεφυρώσει τα ρήγματα (και τα ρίσκα) που έχουν ανοίξει στην τουρκική κοινωνία. Άλλωστε, ήδη από τις διαδηλώσεις του Πάρκου Gezi, τις μαζικές εκκαθαρίσεις δικαστικών και αστυνομικών που θεωρούνταν προσκείμενοι στο δίκτυο του ιεροκήρυκα Fethullah Gülen και τα κατασταλτικά μέτρα εναντίον μέσων ενημέρωσης ή "μη συνεργάσιμων" επιχειρηματιών ήταν σαφές ότι το κέντρο εξουσίας περί τον Erdoğan έδειξε ότι από τους κανόνες της δημοκρατίας συγκρατούσε μόνο την κυριαρχία της πλειοψηφίας. Πλέον, θα είναι ίσως ικανό να πορευτεί χωρίς καν αυτή.
Η Τουρκία πληρώνει ήδη το κόστος αυτής της στρατηγικής, χωρίς να προκύπτει κάποιο όφελος στον ορίζοντα. Η ένοπλη σύγκρουση με το εκτός νόμου Εργατικό Κόμμα Κουρδιστάν αναθερμάνθηκε από τον Ιούλιο, καταστρέφοντας την διαδικασία διαλόγου και εκεχειρίας των προηγούμενων ετών, η οποία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί το κυριότερο επίτευγμα του Erdoğan, όμως η προσπάθεια ταύτισης του HDΡ με την "τρομοκρατία” (ακόμη και την ώρα που οι οπαδοί του σκοτώνονταν κατά δεκάδες από τις επιθέσεις αυτοκτονίας των τζιχαντιστών εντός τουρκικής επικράτειας) δεν ευοδώθηκε.
Ο μέσος όρος των δημοσκοπήσεων των τελευταίων ημερών εμφανίζει την εκλογική δύναμη των τεσσάρων κοινοβουλευτικών κομμάτων (συμπεριλαμβανομένου του HDP) να μην αλλάζει ουσιωδώς σε σύγκριση με τον Ιούνιο – με την πιθανή εξαίρεση μιας ενίσχυσης του (δεύτερου σε δύναμη) κεντροαριστερού κεμαλιστικού Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος (CHP) κατά δύο μονάδες και μιας μεγαλύτερης του προβλεπόμενου διαρροής ψήφων από το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (MHP) προς το ΑΚΡ, στο φόντο της "αντιτρομοκρατικής” πατριωτικής έξαρσης.
Το ΑΚΡ, είναι από πολλές απόψεις ένα "νέο κόμμα” σε σύγκριση με τον Ιούνιο, αφού η εφαρμογή της καταστατικής πρόβλεψης για περιορισμό των βουλευτικών θητειών στις τρεις και το κομματικό συνέδριο του Σεπτεμβρίου, έχουν οδηγήσει σε απομάκρυνση της ιδρυτικής γενιάς και σε διαμόρφωση ενός ψηφοδελτίου συμπαγώς "ερντογανικού". Όμως το κρίσιμο για την αυτοδυναμία ποσοστό του 44% φαντάζει απλησίαστο, ενώ αντίθετα πληθαίνουν οι φήμες για μετεκλογική αποσκίρτηση των προσκείμενων στον πρώην πρόεδρο Abdullah Gül και για δημιουργία "πέμπτου κόμματος”.
Μέγας άγνωστος των εκλογών είναι η συμπεριφορά των αποδήμων Τούρκων, καθώς η προσέλευσή τους στην κάλπη εκτινάχθηκε από το 29% των εγγεγραμμένων τον Ιούνιο στο 42%. Στην προηγούμενη αναμέτρηση το ΑΚΡ απέσπασε το 49,88% των ψήφων της διασποράς, ωστόσο το HDP κατετάγη δεύτερο με 20,19%. Υπενθυμίζεται ότι το συνολικό τελικό αποτέλεσμα έδωσε 40,9% στο ΑΚΡ, 25Ρ% στο CHP, 16,3% στο MHP και 13,1% στο HDP.
Σε κάθε περίπτωση, το νέο εκλογικό αποτέλεσμα δύσκολα θα γεφυρώσει τα ρήγματα (και τα ρίσκα) που έχουν ανοίξει στην τουρκική κοινωνία. Άλλωστε, ήδη από τις διαδηλώσεις του Πάρκου Gezi, τις μαζικές εκκαθαρίσεις δικαστικών και αστυνομικών που θεωρούνταν προσκείμενοι στο δίκτυο του ιεροκήρυκα Fethullah Gülen και τα κατασταλτικά μέτρα εναντίον μέσων ενημέρωσης ή "μη συνεργάσιμων" επιχειρηματιών ήταν σαφές ότι το κέντρο εξουσίας περί τον Erdoğan έδειξε ότι από τους κανόνες της δημοκρατίας συγκρατούσε μόνο την κυριαρχία της πλειοψηφίας. Πλέον, θα είναι ίσως ικανό να πορευτεί χωρίς καν αυτή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου